Od północnego wschodu graniczą z równoległymi do nich Górami Bystrzyckimi przez doliny Bystrzycy Dusznickiej i Dzikiej Orlicy. Od zachodu i północnego zachodu graniczą przez przełęcz Polskie Wrota (660 m n.p.m.) i dolinę Bystrej z Pogórzem Orlickim, na zachodzie i południowym zachodzie przechodzą w Przedgórze Orlickie (Podorlicka pahorkatina), a na południu kończą się na czeskiej wsi Herzmanice. Długość pasma to ok. 50 km. Do Polski należy jedynie niewielki skrawek głównego grzbietu (tzw. Czeski Grzebień), większość pasma znajduje się na terenie Republiki Czeskiej. Po polskiej stronie znajduje się jedynie miasto Duszniki-Zdrój oraz wsie: Zieleniec, Podgórze, Graniczna, Witów, Zimne Wody, Jawornica.
Po stronie czeskiej znajduje się najwyższy szczyt – Wielka Desztna (czes. Velká Deštná, 1115 m n.p.m.). Po polskiej najwyższym wzniesieniem jest graniczna Orlica (czes. Vrchmezí, 1084 m n.p.m)
Klimat całego obszaru jest dość zróżnicowany: od chłodnego i wilgotnego w najwyższych partiach gór (pokrywa śnieżna utrzymuje się tu ok. 110 dni w roku,) po ciepły na otwartym na południowo-zachodnie wiatry Pogórzu Orlickim.
Pozostałości naturalnego krajobrazu czeskiej części Gór Orlickich chronione są w CHKO Orlické hory. Polska część pasma wchodzi w skład obszaru chronionego krajobrazu "Góry Bystrzyckie i Orlickie". Ponadto polska część Gór Orlickich wraz z doliną górnej Bystrzycy Dusznickiej są projektowanym obszarem sieci Natura 2000.
Głównym centrum turystycznym po polskiej stronie są </strong>od wiosny do jesieni Duszniki-Zdrój (baza wypadowa w przyległe pasma), oraz w zimie Zieleniec, który jest znanym ośrodkiem narciarskim. To jeden z najważniejszych ośrodków narciarskich Sudetów, działa tu około 20 wyciągów, trasy są dobrze przygotowane i w większości oświetlone. Różnorodność tras sprawia, że na stokach można spotkać zarówno wyczynowych narciarzy jak i tych początkujących.
Szlaki turystyczne w polskiej części pasma
Czerwony- fragment Głównego Szlaku Sudeckiego im. M. Orłowicza: Duszniki-Zdrój PKS - Gajowa - Kozia Hala - Droga Orlicka - Zieleniec- Lasówka (dł. 13,7 km)
Zielony- fragment: (Góry Stołowe) - Lewin Kłodzki - Taszów - Miejski Lasek - Jawornica - Zimne Wody - Kozia Hala - Sołtysia Kopa - Orlica - Zieleniec - PKS "Zieleniec skrót" - (Góry Bystrzyckie) (dł. 20,9 km)
Niebieski Lewińska Przełęcz - Lewin Kłodzki - Witów - Przeł. Polskie Wrota - Gomoła (dł. 6,7 km)
Niebieski- krótki szlak dojściowy z Zieleńca do czeskiego schroniska "Masarykova chata": Zieleniec - Hutnicza Kopa - schr. "Masarykova chata" (dł. 2,6 km)
Żółty- krótki łącznikowy: Jawornica (kapliczka) - Jawornica - szlak niebieski (dł. 2,0 km)
Niemojów – Orłowiec
To tyle jeśli chodzi o oficjalne dane.
Góry Orlickie to wyśmienite miejsce dla rowerzystów, tych szosowych i tych górskich. Praktycznie każde mniej lub bardziej atrakcyjne miejsce jest ze sobą połączone trasą rowerową. Piechur musi nieźle kombinować aby wybrać dla siebie trasę ,która da mu spokój, samotność i namiastkę gór. Jedynie niektóre zejścia i podejścia są nieucywilizowane. Ale jak się już wdrapiemy na górę to luuuuzik, spacer ! Po Czeskiej stronie jest za to raj dla zainteresowanych budowlami militarnymi. Góry Orlickie to odcinek tzw.Czeskiej Linii Maginota , która przebiegała na dawnej granicy Niemiecko -Czeskiej i wzdłóż której wybudowano ponad 9600 bunkrów i umocnień. Wiele z nich jest zachowanych w stanie ,,dzikim,, kilka z nich zamieszkałych a kilka większych przemianowano w muzea. I to na tych obiektach warto skupić uwagę, Znajdują się w miejscowościach;Nachod,Sneżne,,Ricky,Mladkov, i poza Górami Orlickimi ale blisko Twierdza w Kraliky.
Zimą cały ten teren jest doskonale zagospodarowany dla narciarzy zjazdowych jak i biegaczy.
Od strony Czeskiej to praktycznie każda miejscowość ma swój wyciąg narciarski, Olesnica,Destne,Zdobnice, po polskiej stronie największym ośrodkiem narciarskim w Orlickich Górach jest Zieleniec.
Źródło: Ziemia Kłodzka. Mapa turystyczna 1:50 000. Wyd. Kartogr. COMPASS, Kraków. 2004
środa, 2 sierpnia 2017
Góry Opawskie
Niewielkie pasmo Sudetów Wschodnich położone w południowej części województwa opolskiego, na pograniczu z Republiką Czeską. Po stronie polskiej leży zaledwie kilka szczytów, będących częścią rozległej grupy górskiej - Jeseniki. W Czechach pasmo to zwane jest Zlatohorską Vrchoviną. i rozciąga się od Płaskowyżu Głubczyckiego po dolinę Białej Głuchołaskiej i miasto Jesenik. Z położeniem Gór Opawskich wiąże się kilka ciekawostek. Znajduje się tu np. ostatnie, wschodnie wzniesienie polskich Sudetów - Gajna (362 m.), są to też jedyne góry na Opolszczyźnie i bliżej stąd w Beskidy (Wielka Czantoria 115 km) niż w Karkonosze (Śnieżka 130 km).
https://get.google.com/albumarchive/116065198305098252796/album/AF1QipNkFkVbeNv6GPc69Mr3kwi0_2gugXFuw2f3mnJY?authKey=CP_c963o7PikYg
Najwyższym szczytem jest Kopa Biskupia (890m). Najdalej na zachód, nad przełomem Białej Głuchołaskiej, wznosi się trójgarbna Góra Parkowa (543m.), zwana też Górą Chrobrego, której południowy grzbiet ciągnie się przez Przednią Kopę (495m.), Średnią Kopę (543m.) i Tylną Kopę (535) U jej podnóża leżą Głuchołazy, a po czeskiej stronie Mikulovice. Nieopodal, na północnej ścianie przełomu Białej Głuchołaskiej, wznoszą się Góra Szubieniczna i Grodowa, należące już do Przedgórza Paczkowskiego. Na wschód od Góry Parkowej rozciąga się urocza dolina Złotego Potoku, a nad nim leży po polskiej stronie Konradów, po czeskiej zaś malownicze miasteczko Zlate Hory, nad którym góruje potężny masyw czeskiego Přičnego Vrchu (975m). Za tzw. Czapką (440m.) w przełomie Złotego Potoku leży Jarnołtówek.
Klimat to jeden z walorów Gór Opawskich, które zaliczane są do najcieplejszych w Polsce. Średnia temperatura wynosi ok. 7-8,5oC. Na Biskupiej Kopie tylko - 4,5oC. Występuje tu znacznie mniej opadów niż w innych częściach Sudetów.
Zimą możemy zaobserwować interesujące zjawisko klimatyczne, inwersję termiczną. Występują wiatry fenowe, a także niebezpieczne, gwałtowne burze. Klimat Gór Opawskich jest w zasadzie łagodny, sprzyjający wypoczynkowi i kuracji, ale turysta może tu napotkać pewne niebezpieczeństwa np. w postaci nagłych zmian pogody.
Największym atutem Gór Opawskich jest flora. Człowiek nie zdążył jej tutaj zniszczyć tak, jak w innych częściach Sudetów. Góry są niewysokie, tak więc z roślin typowo górskich występuje tu szarotka norweska, jaskier platanolistny. Po stronie czeskiej można spotkać jeszcze kilka krzewów róży alpejskiej. Występuje też wiele rzadkich gatunków roślin, np.: storczyk, buławnik mieczolistny, dziewięćsił bezłodygowy oraz trujący wawrzynek wilcze łyko. Symbolem piękna tutejszej przyrody są bardzo już rzadko spotykane: lilia złotogłów, kłokoczka południowa i wiciokrzew pomorski. Ostatnio w okolicach Gęstwiny odkryto jedyne w Sudetach stanowisko zarazy żółtej, rośliny karpackiej pasożytującej na lepiężnikach.
Szlaki turystyczne:
Szlak czerwony należy do najstarszych w tym regionie. Prowadzi z Prudnika do Głuchołaz i umożliwia poznanie największych atrakcji Gór Opawskich. Można go przebyć w ciągu jednego dnia (9-10 godzin).
Trasa 1 z Pokrzywnej do Prudnika przez Dębowiec, znaki czerwone, 15,2 km, suma podejść 260m. (Ą 320m.), 4.10 g. (Ą 4,15 g).
Ten jedyny znakowany szlak we wschodniej części Gór Opawskich istnieje od 1900 r. Obecna trasa wytyczona została w latach 80 naszego wieku. Rozpoczyna się przy kempingu położonym w pobliżu kąpieliska w Pokrzywnej i prowadzi przez Trzebieszów, Nową Wieś, wzgórze Długota (457 m), Dębowiec, Żabie Oczko, szczyt Kobylicy (395m) i klasztor oo Franciszkanów do Prudnika. Na trasie: czynne kamieniołomy, pomnik Josefa von Eichendorffa i kapliczki. Z kilku miejsc roztaczają się ciekawe widoki na Trzebinę, Lipową i Vysoką w Czechach. Zobaczyć można też panoramę Płaskowyżu Głubczyckiego i Górę Świętej Anny.
Trasa 2 z Biskupiej Kopy do Pokrzywnej przez Srebrną Kopę i Zamkową Górę, znaki czerwone, 7,1 km, suma podjeść 155 m (Ą 720 m.), 2,05 g. (Ą 2,40 g.).
Trasa istniała już w latach 90 XIX w. Obecnie biegnie najwyższym grzbietem Gór Opawskich.. Rozpoczyna się przy wieży widokowej na Biskupiej Kopie i prowadzi wzdłuż polsko-czeskiej granicy na szczyt Srebrnej Kopy (785 m.). Dalej biegnie Złodziejską Ścieżką przez przełęcz Pod Zamkową Górą (Srebrną 508 m.) na szczyt Zamkowej Góry (571 m.), a stamtąd przez Szyndzielową Kopę (533 m.) schodzi w kierunku Pokrzywnej. Na trasie spotkać można resztki starego schroniska, wały dawnego zamku oraz wspaniałe widoki na Zlatohorską vrchovinę. Zimą zaś ze szczytu Zamkowej Góry roztacza się widok na Biskupią Kopę, Przełęcz pod Kopą i Pasterską Górę.
Trasa 3 z Biskupiej Kopy do Jarnołtówka przez Grzebień, znaki czerwone, 4,4 km, suma podejść 0m. (Ą535 m.), 1,10 g. (Ą 1,55 g).
Trasa prowadzi starą Grzebieniową Ścieżką. Jest najkrótszym i najbardziej stromym zejściem z Biskupiej Kopy. Swój początek ma przy wieży widokowej na szczycie góry i dalej prowadzi wzdłuż granicy państwa stromymi ścieżkami Grzebienia przez Bolkową Dolinę do Jarnołtówka. Na trasie sporo miejsc, z których roztaczają się widoki, m. innymi na wioski Szybowice i Nowy Las oraz wzniesienia Czapkę (440m), Górę Chrobrego (543 m) i Kopę Biskupią. Ciekawostką trasy są dwa duże mrowiska usytuowane w okolicach zarośniętego wyrębu zwanego Sercówką.
Trasa 4 z Jarnołtówka do Głuchołaz przez Górę Chrobrego znaki czerwone, 10,9 km, suma podejść 260 m. (Ą 320 m.), 3 g. (Ą 3,25 g.).
Niegdyś prowadził tędy czerwono-zielony szlak, który przez cały grzbiet Góry Chrobrego dochodził do Rejviz, znanej czeskiej miejscowości turystycznej. Dziś trasa ta pozwala poznać okolice Głuchołaz. Rozpoczyna się od przystanku autobusowego w Jarnołtowku i prowadzi przez maleńką wioskę Skowronków, szczyt Tylnej Kopy (535m.), Siodło (502 m.), Górę Chrobrego, a stąd w dół do Głuchołaz Zdroju. Na trasie zgliszcza Domu Wycieczkowego i kapliczki Drogi Krzyżowej, a także rozległe widoki na okolice Zlatych Hor i Kopę Biskupią.
Żółtym kolorem oznakowano dwa szlaki w Górach Opawskich.: najdogodniejszą drogę na Biskupią Kopę oraz najciekawszy szlak okolic Głuchołaz.
Trasa 5 z Pokrzywnej do schroniska Pod Kopą Biskupią, znaki żółte, 7,6 km, suma podejść 485 m. (Ą 20 m.), 2,25 g. (Ą 2 g.).
Tędy zwykle wchodzi się po raz pierwszy na Kopę Biskupią. Szlak został oznakowany w latach 20 naszego wieku. Rozpoczyna się na parkingu przy kąpielisku w Pokrzywnej i prowadzi łagodnym stokiem Szyndzielowej Kopy (533), Saperską Drogą przez Przełęcz pod Zamkową Górą (Srebrną, 508 m.), Złodziejską Ścieżkę, Przełęcz pod Kopą (Mokra 711 m.) do schroniska. Na trasie rezerwat przyrody Cicha Kotlina i dawna leśniczówka Na Anusi.
Trasa 6 z Jarnołtówka do schroniska Pod Kopą Biskupią przez Bukową Górę, znaki żółte, 5 km, suma podejść 465 m. ( Ą 55 ), 2 g. (Ą 1,35 g.). Tą bardzo malowniczą trasą prowadziło najstarsze wejście na Biskupią Kopę z Pokrzywnej. Obecnie trasa rozpoczyna się przy przystanku autobusowym w Jarnołtowku i prowadzi obok sanatorium Ziemowit, Gwarkowych Skał przez Bukową Górę (507 m.), Rozdroże Pod Piekiełkiem, Przełęcz Pod Pasterką (460m), Dolinę Bystrego Potoku, Kapliczkę - do schroniska. Na trasie piękne widoki, polany, doliny górskich potoków, wspaniałe lasy i bory.
Trasa 7 z Głuchołaz na Przednią Kopę przez Raj i z powrotem, znaki żółte, 5,8 km, suma podejść 215 m. ( Ą 215m.), 1,45 g. (Ą 1,50 g).
Jest to najciekawszy szlak okolic Głuchołaz biegnący wśród miejsc, gdzie dawniej wydobywano złoto, niestety mocno uszkodzony podczas powodzi, zwłaszcza w początkowym odcinku. Rozpoczyna się "Pod Amorkiem" i prowadzi w kierunku Groty Góralskiej i Źródła Żegnalce (miejsca zniszczone, czekają na odbudowę). Dalej trasa biegnie obok "Chatki Myśliwskiej" dawnej zabudowy uzdrowiskowej. Kręty wąwóz na trasie to miejsce, gdzie ongiś wydobywano złoto. Szlak dochodzi do kapliczki Św. Anny i zgliszcz domu wycieczkowego.
Niebiesko oznakowane zostały trzy trasy: dwie prowadzące z Jarnołtówka do Pokrzywnej i jedna w okolicach Głuchołaz.
Trasa 8 z Jarnołtówka do Pokrzywnej przez Olszak, znaki niebieskie, 5 km, suma podejść 205 m. ( Ą 215 m. ), 1,35 g. (Ą 1,35 g.).
Wzdłuż szlaku biegnie ścieżka przyrodnicza. Trasa rozpoczyna się na przystanku autobusowym w Jarnołtówku i prowadzi przez skały Karolinki (425 m.), Kazalnicę, Olszak (453 m.) na kemping w Pokrzywnej. Na trasie ciekawe widoki na kamieniołom i okolice Głuchołaz oraz Biskupią Kopę.
Trasa 9 z Pokrzywnej do Jarnołtówka przez Gwarkową Perć, znaki niebieskie, 5,3 km suma podejść 180 m. (Ą145 m.), 1.35 g. (Ą 1,35 g.).
Na trasie wspinaczka po skałkach i drabince dawnej kopalni łupków. Wędrówkę rozpoczynamy od kempingu w Pokrzywnej. Dalej trasa prowadzi szlakiem czerwonym i żółtym do parkingu przy kąpielisku, potem przez Olszak, Saperską Drogę, Dolinę Złotego Potoku obok dawnej skoczni narciarskiej i Gwarkową Perć dochodzimy do Jarnołtówka. Na trasie dawne wyrobiska złota, kamieniołom a także piękny widok na Górę Parkową i Rychlebské Hory.
Trasa 10 z Głuchołaz na Przełęcz Siodło drogą Krzyżową i z powrotem Drogą Górną Świńską. Znaki niebieskie, 7,3 km, suma podejść 230 m. (Ą 230m), 2,25 g. (Ą 2,20 g.).
Szlak spacerowy oznakowany w latach 70. Prowadzi "spod Amorka" przez rezerwat przyrody Las Bukowy i Górną Świńską Drogę dalej wzdłuż stacji Drogi Krzyżowej do punktu wyjścia. Na trasie ogromne kopce mrowisk.
Skośny zielony pas na białym tle to oznakowanie jednej trasy prowadzącej na Biskupią Kopę.
Trasa 11 z Pokrzywnej na Biskupią Kopę Doliną Bystrego Potoku. Jest to najstarszy szlak Gór Opawskich (II połowa XIX w.) mający duże walory przyrodnicze.
Rozpoczyna się przy Kempingu w Pokrzywnej i prowadzi przez piękne lasy rezerwatu Cicha Kotlina, Kapliczkę do schroniska Pod Kopą Biskupią i dalej na szczyt góry. Trasę z uwagi na przyrodnicze walory Doliny Bystrego Potoku wyznakowano jako naukową ścieżkę przyrodniczą.
źródło:www.goryopawskie.pl
https://get.google.com/albumarchive/116065198305098252796/album/AF1QipNkFkVbeNv6GPc69Mr3kwi0_2gugXFuw2f3mnJY?authKey=CP_c963o7PikYg
Najwyższym szczytem jest Kopa Biskupia (890m). Najdalej na zachód, nad przełomem Białej Głuchołaskiej, wznosi się trójgarbna Góra Parkowa (543m.), zwana też Górą Chrobrego, której południowy grzbiet ciągnie się przez Przednią Kopę (495m.), Średnią Kopę (543m.) i Tylną Kopę (535) U jej podnóża leżą Głuchołazy, a po czeskiej stronie Mikulovice. Nieopodal, na północnej ścianie przełomu Białej Głuchołaskiej, wznoszą się Góra Szubieniczna i Grodowa, należące już do Przedgórza Paczkowskiego. Na wschód od Góry Parkowej rozciąga się urocza dolina Złotego Potoku, a nad nim leży po polskiej stronie Konradów, po czeskiej zaś malownicze miasteczko Zlate Hory, nad którym góruje potężny masyw czeskiego Přičnego Vrchu (975m). Za tzw. Czapką (440m.) w przełomie Złotego Potoku leży Jarnołtówek.
Klimat to jeden z walorów Gór Opawskich, które zaliczane są do najcieplejszych w Polsce. Średnia temperatura wynosi ok. 7-8,5oC. Na Biskupiej Kopie tylko - 4,5oC. Występuje tu znacznie mniej opadów niż w innych częściach Sudetów.
Zimą możemy zaobserwować interesujące zjawisko klimatyczne, inwersję termiczną. Występują wiatry fenowe, a także niebezpieczne, gwałtowne burze. Klimat Gór Opawskich jest w zasadzie łagodny, sprzyjający wypoczynkowi i kuracji, ale turysta może tu napotkać pewne niebezpieczeństwa np. w postaci nagłych zmian pogody.
Największym atutem Gór Opawskich jest flora. Człowiek nie zdążył jej tutaj zniszczyć tak, jak w innych częściach Sudetów. Góry są niewysokie, tak więc z roślin typowo górskich występuje tu szarotka norweska, jaskier platanolistny. Po stronie czeskiej można spotkać jeszcze kilka krzewów róży alpejskiej. Występuje też wiele rzadkich gatunków roślin, np.: storczyk, buławnik mieczolistny, dziewięćsił bezłodygowy oraz trujący wawrzynek wilcze łyko. Symbolem piękna tutejszej przyrody są bardzo już rzadko spotykane: lilia złotogłów, kłokoczka południowa i wiciokrzew pomorski. Ostatnio w okolicach Gęstwiny odkryto jedyne w Sudetach stanowisko zarazy żółtej, rośliny karpackiej pasożytującej na lepiężnikach.
Szlaki turystyczne:
Szlak czerwony należy do najstarszych w tym regionie. Prowadzi z Prudnika do Głuchołaz i umożliwia poznanie największych atrakcji Gór Opawskich. Można go przebyć w ciągu jednego dnia (9-10 godzin).
Trasa 1 z Pokrzywnej do Prudnika przez Dębowiec, znaki czerwone, 15,2 km, suma podejść 260m. (Ą 320m.), 4.10 g. (Ą 4,15 g).
Ten jedyny znakowany szlak we wschodniej części Gór Opawskich istnieje od 1900 r. Obecna trasa wytyczona została w latach 80 naszego wieku. Rozpoczyna się przy kempingu położonym w pobliżu kąpieliska w Pokrzywnej i prowadzi przez Trzebieszów, Nową Wieś, wzgórze Długota (457 m), Dębowiec, Żabie Oczko, szczyt Kobylicy (395m) i klasztor oo Franciszkanów do Prudnika. Na trasie: czynne kamieniołomy, pomnik Josefa von Eichendorffa i kapliczki. Z kilku miejsc roztaczają się ciekawe widoki na Trzebinę, Lipową i Vysoką w Czechach. Zobaczyć można też panoramę Płaskowyżu Głubczyckiego i Górę Świętej Anny.
Trasa 2 z Biskupiej Kopy do Pokrzywnej przez Srebrną Kopę i Zamkową Górę, znaki czerwone, 7,1 km, suma podjeść 155 m (Ą 720 m.), 2,05 g. (Ą 2,40 g.).
Trasa istniała już w latach 90 XIX w. Obecnie biegnie najwyższym grzbietem Gór Opawskich.. Rozpoczyna się przy wieży widokowej na Biskupiej Kopie i prowadzi wzdłuż polsko-czeskiej granicy na szczyt Srebrnej Kopy (785 m.). Dalej biegnie Złodziejską Ścieżką przez przełęcz Pod Zamkową Górą (Srebrną 508 m.) na szczyt Zamkowej Góry (571 m.), a stamtąd przez Szyndzielową Kopę (533 m.) schodzi w kierunku Pokrzywnej. Na trasie spotkać można resztki starego schroniska, wały dawnego zamku oraz wspaniałe widoki na Zlatohorską vrchovinę. Zimą zaś ze szczytu Zamkowej Góry roztacza się widok na Biskupią Kopę, Przełęcz pod Kopą i Pasterską Górę.
Trasa 3 z Biskupiej Kopy do Jarnołtówka przez Grzebień, znaki czerwone, 4,4 km, suma podejść 0m. (Ą535 m.), 1,10 g. (Ą 1,55 g).
Trasa prowadzi starą Grzebieniową Ścieżką. Jest najkrótszym i najbardziej stromym zejściem z Biskupiej Kopy. Swój początek ma przy wieży widokowej na szczycie góry i dalej prowadzi wzdłuż granicy państwa stromymi ścieżkami Grzebienia przez Bolkową Dolinę do Jarnołtówka. Na trasie sporo miejsc, z których roztaczają się widoki, m. innymi na wioski Szybowice i Nowy Las oraz wzniesienia Czapkę (440m), Górę Chrobrego (543 m) i Kopę Biskupią. Ciekawostką trasy są dwa duże mrowiska usytuowane w okolicach zarośniętego wyrębu zwanego Sercówką.
Trasa 4 z Jarnołtówka do Głuchołaz przez Górę Chrobrego znaki czerwone, 10,9 km, suma podejść 260 m. (Ą 320 m.), 3 g. (Ą 3,25 g.).
Niegdyś prowadził tędy czerwono-zielony szlak, który przez cały grzbiet Góry Chrobrego dochodził do Rejviz, znanej czeskiej miejscowości turystycznej. Dziś trasa ta pozwala poznać okolice Głuchołaz. Rozpoczyna się od przystanku autobusowego w Jarnołtowku i prowadzi przez maleńką wioskę Skowronków, szczyt Tylnej Kopy (535m.), Siodło (502 m.), Górę Chrobrego, a stąd w dół do Głuchołaz Zdroju. Na trasie zgliszcza Domu Wycieczkowego i kapliczki Drogi Krzyżowej, a także rozległe widoki na okolice Zlatych Hor i Kopę Biskupią.
Żółtym kolorem oznakowano dwa szlaki w Górach Opawskich.: najdogodniejszą drogę na Biskupią Kopę oraz najciekawszy szlak okolic Głuchołaz.
Trasa 5 z Pokrzywnej do schroniska Pod Kopą Biskupią, znaki żółte, 7,6 km, suma podejść 485 m. (Ą 20 m.), 2,25 g. (Ą 2 g.).
Tędy zwykle wchodzi się po raz pierwszy na Kopę Biskupią. Szlak został oznakowany w latach 20 naszego wieku. Rozpoczyna się na parkingu przy kąpielisku w Pokrzywnej i prowadzi łagodnym stokiem Szyndzielowej Kopy (533), Saperską Drogą przez Przełęcz pod Zamkową Górą (Srebrną, 508 m.), Złodziejską Ścieżkę, Przełęcz pod Kopą (Mokra 711 m.) do schroniska. Na trasie rezerwat przyrody Cicha Kotlina i dawna leśniczówka Na Anusi.
Trasa 6 z Jarnołtówka do schroniska Pod Kopą Biskupią przez Bukową Górę, znaki żółte, 5 km, suma podejść 465 m. ( Ą 55 ), 2 g. (Ą 1,35 g.). Tą bardzo malowniczą trasą prowadziło najstarsze wejście na Biskupią Kopę z Pokrzywnej. Obecnie trasa rozpoczyna się przy przystanku autobusowym w Jarnołtowku i prowadzi obok sanatorium Ziemowit, Gwarkowych Skał przez Bukową Górę (507 m.), Rozdroże Pod Piekiełkiem, Przełęcz Pod Pasterką (460m), Dolinę Bystrego Potoku, Kapliczkę - do schroniska. Na trasie piękne widoki, polany, doliny górskich potoków, wspaniałe lasy i bory.
Trasa 7 z Głuchołaz na Przednią Kopę przez Raj i z powrotem, znaki żółte, 5,8 km, suma podejść 215 m. ( Ą 215m.), 1,45 g. (Ą 1,50 g).
Jest to najciekawszy szlak okolic Głuchołaz biegnący wśród miejsc, gdzie dawniej wydobywano złoto, niestety mocno uszkodzony podczas powodzi, zwłaszcza w początkowym odcinku. Rozpoczyna się "Pod Amorkiem" i prowadzi w kierunku Groty Góralskiej i Źródła Żegnalce (miejsca zniszczone, czekają na odbudowę). Dalej trasa biegnie obok "Chatki Myśliwskiej" dawnej zabudowy uzdrowiskowej. Kręty wąwóz na trasie to miejsce, gdzie ongiś wydobywano złoto. Szlak dochodzi do kapliczki Św. Anny i zgliszcz domu wycieczkowego.
Niebiesko oznakowane zostały trzy trasy: dwie prowadzące z Jarnołtówka do Pokrzywnej i jedna w okolicach Głuchołaz.
Trasa 8 z Jarnołtówka do Pokrzywnej przez Olszak, znaki niebieskie, 5 km, suma podejść 205 m. ( Ą 215 m. ), 1,35 g. (Ą 1,35 g.).
Wzdłuż szlaku biegnie ścieżka przyrodnicza. Trasa rozpoczyna się na przystanku autobusowym w Jarnołtówku i prowadzi przez skały Karolinki (425 m.), Kazalnicę, Olszak (453 m.) na kemping w Pokrzywnej. Na trasie ciekawe widoki na kamieniołom i okolice Głuchołaz oraz Biskupią Kopę.
Trasa 9 z Pokrzywnej do Jarnołtówka przez Gwarkową Perć, znaki niebieskie, 5,3 km suma podejść 180 m. (Ą145 m.), 1.35 g. (Ą 1,35 g.).
Na trasie wspinaczka po skałkach i drabince dawnej kopalni łupków. Wędrówkę rozpoczynamy od kempingu w Pokrzywnej. Dalej trasa prowadzi szlakiem czerwonym i żółtym do parkingu przy kąpielisku, potem przez Olszak, Saperską Drogę, Dolinę Złotego Potoku obok dawnej skoczni narciarskiej i Gwarkową Perć dochodzimy do Jarnołtówka. Na trasie dawne wyrobiska złota, kamieniołom a także piękny widok na Górę Parkową i Rychlebské Hory.
Trasa 10 z Głuchołaz na Przełęcz Siodło drogą Krzyżową i z powrotem Drogą Górną Świńską. Znaki niebieskie, 7,3 km, suma podejść 230 m. (Ą 230m), 2,25 g. (Ą 2,20 g.).
Szlak spacerowy oznakowany w latach 70. Prowadzi "spod Amorka" przez rezerwat przyrody Las Bukowy i Górną Świńską Drogę dalej wzdłuż stacji Drogi Krzyżowej do punktu wyjścia. Na trasie ogromne kopce mrowisk.
Skośny zielony pas na białym tle to oznakowanie jednej trasy prowadzącej na Biskupią Kopę.
Trasa 11 z Pokrzywnej na Biskupią Kopę Doliną Bystrego Potoku. Jest to najstarszy szlak Gór Opawskich (II połowa XIX w.) mający duże walory przyrodnicze.
Rozpoczyna się przy Kempingu w Pokrzywnej i prowadzi przez piękne lasy rezerwatu Cicha Kotlina, Kapliczkę do schroniska Pod Kopą Biskupią i dalej na szczyt góry. Trasę z uwagi na przyrodnicze walory Doliny Bystrego Potoku wyznakowano jako naukową ścieżkę przyrodniczą.
źródło:www.goryopawskie.pl
Góry Izerskie - kraina rusałek wyłaniających się z mgieł, torfowisk i nieziemskich widoków na nocne niebo.
Góry Izerskie -
Swoją nazwę wzięły od rzeki Izery. Nazwali ją tak Celtowie, którzy w lllwp.n.e. przywędrowali na ten obszar Europy. W ich języku isiras oznacza prędki, bystry, potok górski, l nie ma w tym żadnej przesady, /zera potrafi szybko wezbrać i gnać jak szalona, siejąc na swej drodze zniszczenie. Ma to związek z rekordowymi opadami, jakie odnotowane są w tych przecież niewysokich górach, ale o jakże surowym klimacie. Przeciętna roczna suma opadów wynosi aż 1600 mm. Zimą śniegu pada tu więcej niż w Tatrach i sąsiednich, znacznie wyższych Karkonoszach. 29 lipca 1897 odnotowano dobowy opad deszczu sięgający aż 345 mm!
Wędrówkę po Górach Izerskich polecam rozpocząć od Szklarskiej Poręby.Przy hucie, obok przystanku autobusowego, skręcamy w prawo na szlak czarny, dochodząc do dzielnicy zwanej Białą Doliną, Jej nazwa związana jest ze śniegiem, którego tutaj jest zazwyczaj więcej niż w innych częściach Szklarskiej Poręby. Po drodze przecinamy niebieski szlak, tzw. Szklarską Drogę, którą dojdziemy do schroniska Orle i daiej do Czech. Niegdyś byt to szlak łączący huty ze Szklarskiej Poręby z hutami w Harrachovie. My jednak wędrówkę kontynuujemy szlakiem czarnym, a na skrzyżowaniu z czerwonym skręcamy w lewo i wspinamy się na Wysoki Kamień. Z tego szczytu Gór Izerskich roztacza się jedna z najpiękniejszych panoram na Karkonosze, Pogórze Izerskie i Kotlinę Jeleniogórską. Następnie podążamy dalej szlakiem czerwonym w kierunku grupy skał Zwalisko , potem bokiem mijamy kopalnie Stanisław i idziemy w kierunku Przedniej Kopy i Sinych Skałek. Podążając tym szlakiem/ czerwonym/ od czasu do czasu wdrapujac się na punkty widokowe mozemy podziwiać panoramę Gór Izerskich a przede wszystkim całą panoramę Karkonoszy. Kilkanaście minut za Sinymi Skałami dojdziemy do skrzyżowania ze szlakiem żółtym i tu możemy zdecydować czy kierujemy się na schronisko ,,Chatka Górzystów " czy chcemy iść w kierunku Polany Izerskiej i schroniska Na Stogu Izerskim / pod samym Świeradowem/ Oba kierunki są godne polecenia :) W pierwszym wypadku podziwiać bedziemy piekne Izerskie wrzosowiska a w drugim piękny widok na kotlinę Świeradowską.
Więcej zdjęć w linku poniżej.
<embed type="application/x-shockwave-flash" src="https://photos.gstatic.com/media/slideshow.swf" width="600" height="400" flashvars="host=picasaweb.google.com&hl=pl&feat=flashalbum&RGB=0x000000&feed=https%3A%2F%2Fpicasaweb.google.com%2Fdata%2Ffeed%2Fapi%2Fuser%2F116065198305098252796%2Falbumid%2F5611371383864130625%3Falt%3Drss%26kind%3Dphoto%26authkey%3DGv1sRgCInZjdPr4v7CzwE%26hl%3Dpl" pluginspage="http://www.macromedia.com/go/getflashplayer"></embed>
Jednak jeśli ktoś myśli,że Góry Izerskie są płaskie to niech przekroczy czeską granicę
Zadziwić może nagły spadek mocy podczas podchodzenia pod strome podejścia, znajdują się tam liczne skały, które są doskonale zagospodarowanymi miejscami widokowymi, wzniesienia z ostrymi podejściami i wreszcie rasowe góry przekraczające 1000 m n.p.m
Całość piękna tego pofałdowanego i zróżnicowanego terenu dopełnia dobrze zachowany w niższych partiach las bukowy, licznie rezerwaty przyrody i wyodrębnione atrakcyjnie turystycznie miejsca.
Wszystkie szlaki są doskonale oznakowane i opisane. W kilku miejscach połączone z Budami Turystycznymi lub restauracjami aby wędrowcy nie pozostawali zbyt długo głodnymi.
Po wdrapaniu się na górę nasze oczy zachwyci niejednorodny i malowniczy krajobraz.
Całość Jizerskich Hor jest doskonale zagospodarowana turystycznie. Dla rowerzystów, piechurów jak i zimą dla narciarzy to istny raj do uprawiania sportu i aktywnego wypoczynku.
Trasy rowerowe i zimowe trasy biegowe są połączone infrastrukturą z trasami po polskiej stronie.
Więcej zdjęć w linku poniżej.
https://get.google.com/albumarchive/116065198305098252796/album/AF1QipP7tZMlgAudcckoP-CN65PhAzX5LpU32pYI8qC2?source=pwa&authKey=CP_c963o7PikYg
Swoją nazwę wzięły od rzeki Izery. Nazwali ją tak Celtowie, którzy w lllwp.n.e. przywędrowali na ten obszar Europy. W ich języku isiras oznacza prędki, bystry, potok górski, l nie ma w tym żadnej przesady, /zera potrafi szybko wezbrać i gnać jak szalona, siejąc na swej drodze zniszczenie. Ma to związek z rekordowymi opadami, jakie odnotowane są w tych przecież niewysokich górach, ale o jakże surowym klimacie. Przeciętna roczna suma opadów wynosi aż 1600 mm. Zimą śniegu pada tu więcej niż w Tatrach i sąsiednich, znacznie wyższych Karkonoszach. 29 lipca 1897 odnotowano dobowy opad deszczu sięgający aż 345 mm!
Wędrówkę po Górach Izerskich polecam rozpocząć od Szklarskiej Poręby.Przy hucie, obok przystanku autobusowego, skręcamy w prawo na szlak czarny, dochodząc do dzielnicy zwanej Białą Doliną, Jej nazwa związana jest ze śniegiem, którego tutaj jest zazwyczaj więcej niż w innych częściach Szklarskiej Poręby. Po drodze przecinamy niebieski szlak, tzw. Szklarską Drogę, którą dojdziemy do schroniska Orle i daiej do Czech. Niegdyś byt to szlak łączący huty ze Szklarskiej Poręby z hutami w Harrachovie. My jednak wędrówkę kontynuujemy szlakiem czarnym, a na skrzyżowaniu z czerwonym skręcamy w lewo i wspinamy się na Wysoki Kamień. Z tego szczytu Gór Izerskich roztacza się jedna z najpiękniejszych panoram na Karkonosze, Pogórze Izerskie i Kotlinę Jeleniogórską. Następnie podążamy dalej szlakiem czerwonym w kierunku grupy skał Zwalisko , potem bokiem mijamy kopalnie Stanisław i idziemy w kierunku Przedniej Kopy i Sinych Skałek. Podążając tym szlakiem/ czerwonym/ od czasu do czasu wdrapujac się na punkty widokowe mozemy podziwiać panoramę Gór Izerskich a przede wszystkim całą panoramę Karkonoszy. Kilkanaście minut za Sinymi Skałami dojdziemy do skrzyżowania ze szlakiem żółtym i tu możemy zdecydować czy kierujemy się na schronisko ,,Chatka Górzystów " czy chcemy iść w kierunku Polany Izerskiej i schroniska Na Stogu Izerskim / pod samym Świeradowem/ Oba kierunki są godne polecenia :) W pierwszym wypadku podziwiać bedziemy piekne Izerskie wrzosowiska a w drugim piękny widok na kotlinę Świeradowską.
<embed type="application/x-shockwave-flash" src="https://photos.gstatic.com/media/slideshow.swf" width="600" height="400" flashvars="host=picasaweb.google.com&hl=pl&feat=flashalbum&RGB=0x000000&feed=https%3A%2F%2Fpicasaweb.google.com%2Fdata%2Ffeed%2Fapi%2Fuser%2F116065198305098252796%2Falbumid%2F5611371383864130625%3Falt%3Drss%26kind%3Dphoto%26authkey%3DGv1sRgCInZjdPr4v7CzwE%26hl%3Dpl" pluginspage="http://www.macromedia.com/go/getflashplayer"></embed>
Jednak jeśli ktoś myśli,że Góry Izerskie są płaskie to niech przekroczy czeską granicę
Zadziwić może nagły spadek mocy podczas podchodzenia pod strome podejścia, znajdują się tam liczne skały, które są doskonale zagospodarowanymi miejscami widokowymi, wzniesienia z ostrymi podejściami i wreszcie rasowe góry przekraczające 1000 m n.p.m
Całość piękna tego pofałdowanego i zróżnicowanego terenu dopełnia dobrze zachowany w niższych partiach las bukowy, licznie rezerwaty przyrody i wyodrębnione atrakcyjnie turystycznie miejsca.
Po wdrapaniu się na górę nasze oczy zachwyci niejednorodny i malowniczy krajobraz.
Całość Jizerskich Hor jest doskonale zagospodarowana turystycznie. Dla rowerzystów, piechurów jak i zimą dla narciarzy to istny raj do uprawiania sportu i aktywnego wypoczynku.
Trasy rowerowe i zimowe trasy biegowe są połączone infrastrukturą z trasami po polskiej stronie.
Więcej zdjęć w linku poniżej.
https://get.google.com/albumarchive/116065198305098252796/album/AF1QipP7tZMlgAudcckoP-CN65PhAzX5LpU32pYI8qC2?source=pwa&authKey=CP_c963o7PikYg
Góry Bystrzyckie czyli małe bieszczady
Góry Bystrzyckie
(332.53, czes. Bystřické hory, niem. Habelschwerdter Gebirge) – rozległy, słabo zróżnicowany masyw górski w Sudetach Środkowych. Administracyjnie Góry Bystrzyckie położone są w powiecie kłodzkim.
Od północy Góry Bystrzyckie sąsiadują z Górami Stołowymi i Obniżeniem Dusznickim, od zachodu z Górami Orlickimi,schodnią granicę wyznacza Rów Górnej Nysy, ku któremu góry opadają wyraźnym uskokiem tektonicznym. Większość obszaru pasma leży na terenie Polski, na teren Czech przechodzi jedynie mały skrawek w południowej części (na południe od Lesicy).
Góry Bystrzyckie wyróżniają się dużą lesistością. Teren jest bardzo słabo zaludniony i ze względu na trudne warunki ciągle wyludniający się w wyniku procesu zanikania wsi. Małe urozmaicenie rzeźby terenu, znaczne zalesienie i słaba baza noclegowa powodują, że Góry Bystrzyckie nie są popularnym regionem turystycznym. Są one atrakcyjne dla wytrwałych piechurów i rowerzystów górskich poszukujących miejsc wolnych od masowej turystyki.
Góry Bystrzyckie rozciągają z północnego zachodu na południowy wschód. W części południowej – tworzącej wyraźny grzbiet górski, poprzecinany poprzecznymi dolinami rzek, wznosi się najwyższy szczyt gór – Jagodna (977 m n.p.m.). Na południe od niej grzbiet, podzielony obniżeniami rozpada się na dwa wyspowe masywy, Gniewosza (853 m n.p.m.) i Czerńca (891 m n.p.m.), u podnóża którego znajduje się jedyna w Górach Bystrzyckich jaskinia krasowa – Solna Jama. W południowej części Gór Bystrzyckich wznoszą się szczyty: Kamyk (721 m n.p.m.), Bochniak (713 m n.p.m.), Graniczny Wierch (711 m n.p.m.) oraz Kamieńczyk (702 m n.p.m.).
Góry Bystrzyckie wchodzą w skład Obszaru chronionego krajobrazu "Góry Bystrzyckie i Orlickie". W północno-zachodniej części znajduje się rezerwat ścisły "Torfowisko pod Zieleńcem" (Topieliska, Tundra Syberyjska), obejmujący unikalne przyrodniczo torfowisko wysokie z rzadkimi gatunkami roślin i zwierząt, np. trzy gatunki rosiczek, bagno zwyczajne, brzoza karłowata, sosna drzewokosa i in.
Obszar doliny Dzikiej Orlicy zarówno ze strony czeskiej jak i polskiej jest projektowanym specjalnym obszarem ochrony siedlisk Natura 2000 – w wodach Dzikiej Orlicy żyje m.in. głowacz białopłetwy.
Ze względu na małe urozmaicenie i znacznie zalesienie oraz niewielką bazę noclegową Góry Bystrzyckie nie są popularnym regionem turystycznym. Teren jest natomiast atrakcyjny dla wytrwałych piechurów. Przez góry prowadzą liczne szlaki turystyczne, jest czynnych kilka schronisk turystycznych. Istnieje gęsta sieć śródleśnych dróg asfaltowych, dostępnych głównie dla pieszych, rowerzystów i pojazdów leśnych. Duże walory widokowe posiada Droga Sudecka zwana też Autostradą Sudecką, która została zbudowana w 1938 roku.
<strong>Atrakcje turystyczne</strong>
Mimo znacznego wyludnienia regionu, w Górach Bystrzyckich mają też swoje atrakcje pochodzenia kulturowego. Największymi miastami leżącymi u podnóża Gór Bystrzyckich są: Duszniki-Zdrój, Szczytna oraz Polanica-Zdrój. Stanowią one bazę wypadową dla wielu wycieczek, poza tym same są miejscami godnymi zwiedzenia i bywają często celem wyjazdów.
W samych Górach Bystrzyckich (poza miastami) znajduje się bardzo niewiele obiektów antropogenicznych. Należy do nich m.in. Muzeum Misyjno-Etnograficzne, położone na stokach góry Kostera (administracyjnie należy do Polanicy-Zdrój). Obiekt prowadzą misjonarze z zakonu oo. Sercanów Białych (Zgromadzenie Najśw. Serc Jezusa i Maryi). Ekspozycję stanowią dzieła sztuki ludowej oraz przedmioty codziennego użytku z Konga, Tahiti i Peru.
Wśród lasów spotyka się stare domki myśliwskie, w sąsiedztwie dawnych i obecnych osad przydrożne kapliczki i krzyże. Warta wymienienia jest kamienna rzeźba człowieka w kapeluszu z niem. napisem Grauer Mann (Szary człowiek) i datą 1872. Stoi w lesie w pobliżu wsi Huta przy drodze zwanej Wieczność, stąd jest popularnie nazywana "Strażnikiem Wieczności". Mimo wątpliwej wartości artystycznej rzeźba kamiennego człowieka zyskała sławę i krążą o niej legendy.W południowo-wschodniej części Gór Bystrzyckich, na południe od Gniewoszowa znajdują się ruiny kamiennego zamku Szczerba Zamek Szczerba z ok. XIV wieku.
We wsi Niemojów znajdują się ruiny kamiennego dworu sołtysów z 1576 r. Unikatowość tego obiektu przejawia się pałacowym potraktowaniem architektury budynku mieszkalnego dworu.
Na terenie Gór Bystrzyckich znajdują się 3 barokowe drewniane kościoły z XVIII w.: w Nowej Bystrzycy, Zalesiu i Kamieńczyku. Kościół w Zalesiu posiada ciekawy zespół polichromii ze scenami Starego Testamentu (tzw. "Biblia dla ubogich").
Innymi atrakcjami są pozostałości wybudowanych pod koniec XVIII wieku fortyfikacji. Powstały one na rozkaz Fryderyka Wilhelma II i miały stanowić obronę przed wojskami austriackim. W Górach Bystrzyckich znajdowały si dwa takie forty – Fort Wilhelma i Fort Fryderyka na Kamiennej Górze. Oba nigdy nie zostały wykorzystane w celach militarnych i w drugiej połowie XIX wieku zarządzono ich rozbiórkę, ponieważ ich utrzymanie stało się zbyt kosztowne. Obecnie pozostała tylko niewielka część murów i dawna fosa, widoczna zwłaszcza w Forcie Wilhelma. Większość materiału rozbiórkowego została powtórnie wykorzystana m.in. przy budowie mostu i szkoły w Bystrzycy Kłodzkiej.
<strong>Schroniska turystyczne</strong>
Zieleniec: schr. "Orlica" (dawniej PTTK), schr. PTSM
Lasówka: schr. "Szarotka"
Duszniki-Zdrój: schr. "Pod Muflonem" (Ptasia Góra)
Spalona: schr. "Jagodna"
<strong>Szlaki turystyczne</strong>
Czerwony – fragment Głównego Szlaku Sudeckiego im. M. Orłowicza. Zieleniec – Lasówka – Rozdroże pod Uboczem – Spalona – Szczepków – Ponikwa – Długopole-Zdrój
Czerwony - Ptasia Góra (schr. "Pod Muflonem") – Rozdroże pod Błażkową – dolina Zajęcznika – Rudnik – Wolarz – Piekielny Labirynt – Nowa Sokołówka – Polanica-Zdrój
Żółty - fragment Międzynarodowego Szlaku I22, Duszniki-Zdrój – Ptasia Góra (schr. "Pod Muflonem") – Nawojowa – Stare Bobrowniki – Nowe Bobrowniki – Szklana Góra – Szczytna – Szczytnik (zamek Leśna) – Kamiennik – Piekielna Góra – Polanica-Zdrój – Nowa Sokołówka – Sokołówka – Przeł. Sokołowska – Pokrzywno – Droga Stanisława (Toczek – Równienka – Łomnicka Równia – Anielska Kopa – Kościelnik – Barć) – Huta – Wójtowska Równia – Barczowa – Zalesie – Stara Bystrzyca – Bystrzyca Kłodzka
Niebieski - fragment Międzynarodowego Szlaku I21, Duszniki-Zdrój – Wzgórze Rozalii – Ptasia Góra (schr. "Pod Muflonem") – Droga Libuszy – Widlasta Droga – Rozdroże pod Bieścem – Mokra Łąka – Siwa Skała – Rozdroże pod Uboczem – Spalona – Sasin – Sasanka – Jagodna – Przeł. nad Porębą – Poniatów – Jedlnik – Gniewoszów – ruiny zamku Szczerba – Solna Jama (pętla) – Różanka – Międzylesie
Zielony - Niemojów – Kolonia Lesica – Lesica – Czerwony Strumień – Kamyk – Graniczny Wierch – Dworski Kopiec – Przeł. Międzyleska
Zielony - Stara Łomnica – Kotlarnia – Barć – Huta – Wójtowska Równia – Pawelski Potok – Młoty – Szklarnik – Spalona Dolna – Spalona – Autostrada Sudecka – Zalesie – Kolonia Stara Bystrzyca – Bystrzyca Kłodzka
Zielony - Zieleniec – PKS "Zieleniec skrót" – rez. "Torfowisko pod Zieleńcem" – Rozdroże pod Bieścem – Zielona Droga – Kamienna Góra – Przeł. Sokołowska – Sokołówka – Nowa Sokołówka – Polanica-Zdrój
Przyrodnicza ścieżka dydaktyczna w rez. "Torfowisko pod Zieleńcem" na zielonym szlaku z Zieleńca do Polanicy-Zdrój
Żółta - Trasa spacerowa schr. "Szarotka" w Lasówce
Subskrybuj:
Posty (Atom)