Góry Stołowe po sąsiedzku Hejszowina

Góry Stołowe

to małe pasmo atrakcyjnych turystycznie skał porozrzucanych na długości 17 km i szerokości 4km. Po stronie polskiej leży raptem 50km2 obszaru tych gór za to 10 razy tyle znajduje się po stronie czeskiej. Góry Stołowe są obszarem bardzo atrakcyjnym i dobrze zagospodarowanym turystycznie.

W górach Stołowych 16 września 1993 roku utworzono Park Narodowy Gór Stołowych.

Zajmuje obszar ok. 63 km² wierzchowinowej ich partii z najwyższymi wzniesieniami – Szczelińcem Wielkim (919 m n.p.m.) 

i Skalniakiem (915 m n.p.m.)[2]. W granicach Parku znajduje się też południowo‐zachodnia część Gór Stołowych, zbudowana ze skał magmowych – granodiorytów (Krucza Kopa). Poza jego granicami znajduje się niewielka, najniższa, południowo‐wschodnia część Gór Stołowych oraz dwie enklawy obejmujące rejon Karłowa oraz kopalni piaskowca „Radków”. W otulinie Parku znajdują się popularne uzdrowiska: Polanica-Zdrój, Duszniki-Zdrój, Lewin Kłodzki i Kudowa-Zdrój.
Obszar Parku przecina gęsta sieć pieszych szlaków turystycznych (o łącznej długości ok. 100 km), w tym odcinek głównego szlaku sudeckiego im. M. Orłowicza. 

Udostępniają one wszystkie osobliwości skalne masywu t.j.

* wspaniałe skalne miasto na Szczelińcu Wielkim (919 m n.p.m.), najwyższym szczycie Gór Stołowych

* skalne labirynty Błędnych Skał w masywie Skalniaka (915 m n.p.m.)

* Skalne Grzyby i Radkowskie Skały

* piękne widokowo Skały Puchacza

* położone w krajobrazie przypominającym sawannę Łężyckie Skałki

Fantastyczne formy skalne występują nie tylko na Szczelińcu Wielkim i Małym oraz w Błędnych Skałach.

Spotkać je można również w rejonie tzw. Skalnych Grzybów (północno – wschodnia część PNGS), Radkowskich Skał (przy Szosie Stu Zakrętów) czy też w okolicach Białych Skał leżących przy Narożniku. Miejsca te są mniej znane i rzadziej odwiedzane przez turystów, przez co bardzo atrakcyjne dla osób ceniących kontakt z przyrodą.
Przy szlakach turystycznych znajdują się parkingi samochodowe i miejsca wypoczynku. Karłów jest najlepszym punktem wypadowym w najatrakcyjniejszą część Gór Stołowych – Szczeliniec Wielki i Błędne Skały. Osoby zainteresowane geologiczną przeszłością Szczelińca Wielkiego mogą skorzystać z tzw. Ścieżki Skalnej Rzeźby, opisującej w terenie genezę Gór Stołowych.

Nazwa Góry Stołowe doskonale opisuje ich krajobraz, którego charakterystycznymi elementami są rozległe płaszczyzny zrównań i wznoszące się nad nimi, urwistymi ścianami, płaskie stoliwa skalnych bastionów. Unikalna rzeźba, wzbogacona dużym nagromadzeniem rozmaitych form erozji piaskowców w postaci głębokich szczelin, labiryntów i blokowisk skalnych, czy pojedynczych skałek o niespotykanych kształtach, czyni Góry Stołowe wyjątkowymi w skali Polski.

Rzeźba ta jest odzwierciedleniem płytowej budowy geologicznej związanej z osadowym pochodzeniem tworzących je skał.
Swój współczesny wygląd Góry Stołowe zawdzięczają stosunkowo młodym ruchom tektonicznym oraz erozji, które rozpoczęły się w miocenie i trwają po dzień dzisiejszy. Charakterystyczne powierzchnie zrównań powstały w wyniku długotrwałych okresów tektonicznego spokoju przed kolejnymi okresami wypiętrzania. Znajdują się one na trzech poziomach:
Poziom III lub górny – wyniesiony dziś na wysokość 850 – 919 m n.p.m., na fragmentach górnej, najmłodszej, najsilniej zerodowanej piaskowcowej warstwy osadowej (górne piaskowce ciosowe); tworzą go wierzchowiny Wielkiego i Małego Szczelińca, Skalniaka i Narożnika.

Poziom II lub środkowy – na wysokości 500 – 800 m n.p.m. przykryty grubą zwietrzeliną skał marglistych budujących wraz z środkowymi piaskowcami ciosowymi niższą warstwę osadową; na tym poziomie położone są wsie Karłów, Pasterka i Łężyce Górne.

Poziom I lub dolny w płn.- wsch. części gór na wysokości 400 – 500 m n.p.m.
Najstarszymi skałami występującymi na terenie Parku są łupki łyszczykowe otaczające granitoid kudowski. Łatwa dostępność skał budujących Góry Stołowe i Wzgórza Lewińskie sprawiła, że od dawna eksploatowano je w licznych, choć niewielkich kamieniołomach. Dziś wydobywa się tylko piaskowce ciosowe w dwóch kamieniołomach w Radkowie i koło Polanicy Zdroju, wykorzystując je dla potrzeb budownictwa i kamieniarstwa. Oprócz surowców skalnych w rejonie Pstrążnej eksploatowano w XIX w. węgiel kamienny w mało wydajnych kopalniach. 

Zwierzęta
Na terenie Parku Narodowego pospolicie występuje jeleń, sarna, dzik, lis, wiewiórka (czarnej i rudej odmiany) 

oraz drobne gryzonie. Trudniejsze do zauważenia – głównie ze względu na nocny tryb życia – są to należące do łasicowatych: borsuk, kuna, tchórz, łasica i gronostaj. Z ssaków owadożernych często występuje  jeż, a rzadziej ryjówka maleńka i typowa dla obszarów górskich ryjówka górska. W charakterystycznym dla Gór Stołowych środowisku spękań i szczelin skał piaskowcowych bytują nietoperze. Cennym elementem fauny ssaków są małe wiewiórkopodobne zwierzęta nocne, zamieszkujące głównie fragmenty lasów liściastych i mieszanych: orzesznica, bardzo rzadka popielica oraz koszatka. Na polsko – czeskiej granicy swoją ostoję ma muflon – sprowadzony z Korsyki i aklimatyzowany w Sudetach gatunek górskiej owcy.

 Wśród ptaków zamieszkujących lasy widuje się liczniejsze na obszarach górskich orzechówki, krzyżodzioby świerkowe, 

czyże, paszkoty, dzięcioły zielonosiwe i czarne, krogulce i siniaki.

Leśnym rarytasem ornitologicznym jest tu jarząbek, słonka, bocian czarny, 

trzmielojad, kobuz oraz charakterystyczne dla obszaru tajgi sóweczka i włochatka. W skałach gnieździ się puchacz, pustułka,

 kruk, a także kopciuszek, pleszka i kowalik. Rozległe powierzchnie trawiaste są miejscem lęgowym dla świergotka łąkowego, pokląskwy, 

skowronka oraz rzadkich w skali Europy przepiórki i derkacza. Wśród ptaków związanych z wodą na uwagę zasługuje żyjący nad wartkimi strumieniami pluszcz i pliszka górska.

 Spośród pospolitych w Polsce gatunków gadów, w Górach Stołowych występują: żmija zygzakowata, zaskroniec, jaszczurka zwinka i padalec. 

Z rzadszych płazów zdarza się salamandra oraz traszki górska i zwyczajna. 

 Świat owadów jest wciąż jeszcze słabo poznany, tym niemniej warta uwagi jest obfitująca w gatunki rodzina chrząszczy kózkowatych oraz chronione gatunki biegaczowatych. 

Bardzo interesująca jest też fauna naśnieżna oraz fauna pajęczaków torfowisk i wilgotnych zimnych szczelin piaskowcowych. 

Roślinność
Lasy, zajmują 89 % całkowitej jego powierzchni PNGS. Są to przede wszystkim sztucznie wprowadzone świerczyny. Park Narodowy prawie w całości leży w piętrze regla dolnego, ale posiada też zbiorowiska z udziałem świerka i jodły. Drzewostany świerkowe na piaskowcach w partii wierzchowinowej wykazują zły stan zdrowotny, a na całym obszarze Parku, jako monokultury są bardzo podatne na niekorzystne wpływy wielu czynników abiotycznych i biotycznych. Dolnoreglowe lasy liściaste pochodzące z naturalnych odnowień zachowały się tylko w niewielkich fragmentach w trudno dostępnym terenie. Na bogatych siedliskach reprezentują je żyzne buczyny sudeckie, na uboższych buczyny kwaśne, a w głębokich, ocienionych dolinach potoków jaworzyny z miesięcznicą trwałą. Najsłabiej reprezentowane są w Górach Stołowych lasy łęgowe. Roślinność charakterystyczna dla torfowiska wysokiego wraz z sosną błotną występuje w Parku głównie na Wielkim Torfowisku Batorowskim – drugim co do wielkości złożu torfowym w Sudetach. 

Ważny składnik flory Gór Stołowych stanowi pionierska roślinność naskalna z licznymi gatukami mchów (ponad 270 gatunków w Parku), porostów ( 60 gat. chronionych) i wątrobowców. Wśród niej szczególnie interesujące są fitocenozy na odkrywkach margli z udziałem kalcyfilych roślin zarodnikowych i skalnicy zwodniczej występującej tu na jedynym znanym w Polsce stanowisku. Różnorodne zbiorowiska trawiaste zajmują powierzchnię ok. 300 ha obszaru Parku Narodowego. Wyróżniają się wśród nich bogate florystycznie łąki bagienne z obfitymi populacjami niektórych roślin chronionych. Szczególny aspekt tym fitocenozom nadaje w maju pełnik europejski – lokalnie nazywany kłodzką różą i uważany za symbol regionu.

Wśród łąk kośnych i pastwisk na siedliskach umiarkowanie wilgotnych spotyka na ubogich glebach murawy bliźniczkowe, a w miejscach suchych i nasłonecznionych niewielkie płaty roślinności kserotermicznej. Ogółem świat roślin naczyniowych Parku liczy ok. 650 gatunków. Wśród nich całkowitą ochroną polskiego prawa objętych jest 28 gatunków, 11 to rośliny z listy roślin zagrożonych w Polsce lub znajdujące się w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin, a 9 podlega ochronie częściowej. Ponadto 16 innych występujących tu gatunków roślin naczyniowych uznano za lokalnie cenne tj. zagrożone wyginięciem lub rzadkie w Sudetach i na Dolnym Śląsku. źródło;PNGS