Góry Wałbrzyskie

PARK KRAJOBRAZOWY SUDETÓW WAŁBRZYSKICH

Park Krajobrazowy „Sudetów Wałbrzyskich powstał w roku 1998. Zajmuje powierzchnię 6 493 ha, zaś jego otulina wynosi 2 894 ha. Administracyjnie znajduje się w gminach: Czarny Bór, Mieroszów, Głuszyca, Wałbrzych, Boguszów Gorce oraz Jedlina Zdrój. Park położony jest w Sudetach Środkowych, na południe od Wałbrzycha i obejmuje środkową – najwyższą cześć Gór Kamiennych (Pasmo Lesistej 851 m n.p.m.) i zachodnią część Gór Suchych z Waligórą (936 mn.p.m.) oraz wschodni fragment Gór Wałbrzyskich (Masyw Borowej 854 m n.p.m.) i Rybnicki Grzbiet. Od południa graniczy z czeskim CHKO (Parkiem Krajobrazowym „Broumovsko).

Stoki gór są strome, wierzchołki kopulaste lub ostre, a doliny głęboko powcinane i w większości suche. Charakterystycznym elementem rzeźby są pojedyncze skałki oraz różnego rodzaju osuwiska i osypiska gruzu skalnego. Jednym z interesujących elementów ukształtowania są „Szczeliny Wiatrowe na wierzchołku góry Lesista Wielka, gdzie w szczelinach tufów riolitowych odbywa się przez cały rok cyrkulacja powietrza. Efektem jest „ciepły wiatr zimą, a „zimny – latem.
Unikatowym obiektem w skali kraju jest reliktowy Komin Wulkaniczny w Jedlinie Zdroju, w którym występują formy skalne o pokroju kulistym.
Ponad 88% powierzchni Parku pokrywają lasy będące w większości monokulturami. Obecny skład drzewostanów ukształtowany został przez człowieka na przełomie XIX i XX wieku w związku z rozwojem kopalnictwa rud metali kolorowych, a w szczególności wydobyciem węgla kamiennego.
Stosunkowo niewielkie i mało zróżnicowane biotopy regionu są przyczyną ubóstwa gatunkowego tutejszej fauny. Generalnie należy ona do zachodniosudeckiego okręgu, dla którego typowym przedstawicielem jest nieduży gryzoń leśny – żołędnica – występująca w Górach Suchych. Na granicy lasu spotykana jest kuna leśna i jeż europejski. Występuje tu też jeleń szlachetny, sarna, dzik, lis, wiewiórka, zając szafak, ryjówka górska, a także przybywający z Gór Sowich muflon – gatunek introdukowany. Z ciekawszych gatunków ptaków należy wymienić myszołowa, ziębę, pliszkę górską, pluszcza, jarząbka, sowę włochatą, krzyżodzioba świerkowego. Gady reprezentowane są m.in, przez: padalca zwyczajnego, zaskrońca zwyczajnego, jaszczurki – zwinkę i żyworodną. Plaży to m. in.: żaba trawna, ropucha szara, traszka górska, salamandra plamista. W stosunkowo nielicznych, ale czystych potokach górskich występują pstrągi.
Wśród pajęczaków wykryto szereg rzadkich gatunkową to: trzmiel ziemny, mrówka rudnica, paź i (odmiana sudecka).
W wielu miejscowościach zachowało się sporo dziewiętnastowiecznych domów mieszkalnych i gospodarczych, drewnianych o konstrukcji zrębowej, szachulcowej.

 Z zabudowy sakralnej ciekawy jest drewniany kościół św. Jadwigi w Rybnicy Leśnej z 1608 roku, wraz ze swym przepięknym barokowym wnętrzem (ołtarz główny z bogatą dekoracją rzeźbiarską). W Grzmiącej zachował się drewniany kościółek Narodzenia NMP z XV! w. Na uwagę w Mieroszowie zasługuje rynek z barokową i klasycystyczną zabudową oraz kościół św. Michała Archanioła z 1601 r.

Park bezpośrednio przylega do obszarów silnie zurbanizowanych – dawnego Dolnośląskiego Zagłębia Węglowego z Wałbrzychem, Boguszowem-Gorcami, Mieroszowem i Jedliną Zdrojem. Rzeczywistym centrum turystycznym jest rejon schroniska „Andrzejówka na Przełęczy Trzech Dolin i Rybnicy Leśnej w Górach Suchych. Jest to ośrodek narciarski z węzłem szlaków turystycznych przebiegających przez Park.

Teren Parku posiada wyznakowane szlaki turystyczne. Szlakami prowadzącymi przez najciekawsze przyrodniczo i kulturowo miejsca oraz punkty widokowe wraz z nieznakowanymi drogami leśnymi są: szlak im. dr. Orłowicza (czerwony), będący Głównym Szlakiem Sudeckim: szlak niebieski, prowadzący z Mieroszowa do Wałbrzycha oraz tzw. „Graniczny (zielony) prowadzący z Golińska. Funkcjonuje też szlak narciarski prowadzący z .. Andrzejówki do Głuszy-cy. Zimą możliwe jest uprawianie narciarstwa zjazdowego dzięki wyciągom w okolicach Łomnicy, Rybnicy Leśnej i na stokach Dzikowca Wielkiego.
Punkty widokowe, z których można podziwiać krajobraz Parku, stanowią Zamek Rogowiec (862 m n. p. m.) oraz Borowa (854 rn n. p. m.)